Sadece daha sonraki zamanlarda yazılı hale getirilen İskandinav mitolojisi, Sibirya’daki özellikle Türk-Moğol Şamanizmi ile benzerlikler göstermiyor, aynı zamanda en erken arkeolojik bulgular da ezeli birlikteliklerini kanıtlıyor.
Karşılaştırılabilir bulgular 12.000 ile 40.000 yıl öncesinden kalma Venüs figürinlerine kadar uzanıyor. Bulgular Sibirya’dan İspanya’ya kadar yayılıyor. Bu geniş yayılım, kültürel temasların ve ortak inançların kanıtı olarak kabul ediliyor.
Bundan ileri 9.000 ile 7.000 yıl öncesinden kalma çok etkiliyeci benzerlikler de var. En büyük benzerliklerden biri geyik kültü. Özellikle Avrupa ve Kuzey Asya’dan çok sayıda bulgu ortak yönler gösteriyor.
Örneğin, 1987’de, Almanya’da, Kuzey Ren-Vestfalya’daki Bedburg-Königshoven’da, 9.000 yıllık iki geyik boynuzu maskesi bulundu ve bunlar Sibirya şaman maskeleriyle karşılaştırılıyor. Avrupa’daki benzer bulgular Doğu ve Kuzey Almanya, Danimarka ve İngiltere’de bulunuyor. Ukraynalı arkeolog Nataliia Mykhailova bir kaç yıldır bu konuyla ilgileniyor.
2019 yılında Danimarka’da, Danimarkalıların İskandinav mitolojisinden önce neye inandıkları sorusunu araştıran bir makale yayınlandı. Danimarkalı Taş Devri araştırmacısı Mikkel Sørensen, Danimarka’daki Vedbæk’te bulunan 7.000 yıllık bir şaman mezarındaki şaman davul tokmağına dikkat çekti. Benzer bulgular Sibirya’dan da biliniyor.
Kültürler arasında yüzyıllar ve binyıllar boyunca günümüze ve geleceğe uzanan daha pek çok benzerlik var. Orta ve Kuzey Asya ve Avrupa’daki cenaze gelenekleri ve mezar anıtları, masalları ve efsaneleri de karşılaştırlıyor.
Bu nedenle kültürlere ayrı olarak bakmak değil, onları birlikte ve bütünsel olarak ele almak gerekiyor, kökenlerini ve gelişimlerini anlamak için. Tarih öncesi çağlarda yaygın olan şamanizmin günümüzde Sibirya ve Moğolistan’ın yanı sıra Kuzey ve Güney Amerika’da, Afrika ve Avustralya’da hala yaşıyor olması çok kıymetli. Hatta günümüzde Şamanizm yeniden büyük ilgi görüyor ve dünyada bir trend olarak öne çıkmakta.
Dünyanın dört tarafındaki halklar ve kültürler arasındaki kadim benzerlikler bugün bize ezeli birlikteliklerini hatırlatıyor. Modern çağdaki ideolojik bölünmelerinin aksine. Ancak yaşadığımız çağda bu tür düşünceleri açıkça yürütebiliyoruz.
En azından siyasi çatışmalar ve savaşlar tarihi araştırmaları yeniden kısıtlamadığı ve çarpıtmadığı sürece. Bu durum, çağımızın araştırma özgürlüğünden ve teknolojisinden yararlanmayı ve geçmişin ortak işaretlerini takip etmeyi daha da önemli kılıyor. Doğu’nun ve Batı’nın şamanları bize bunun için ebedi bir miras bırakıyor.
*Şaman terimi Tunguz-Mançu dili kökenli olarak “bilen insan, Bilge” anlamına geliyor. Günümüzde dünya çapında kadim bilge kültürünü tanımlamak için kullanılıyor. Türk dillerinde Kam veya Ham deniliyor.